ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា

- ព្រះមហាក្សត្រទ្រង់ពិគ្រោះមតិក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញចំពោះសេចក្ដីស្នើទាំងឡាយ ដែលសុំធ្វើវិសោធនកម្មលើរដ្ឋធម្មនុញ្ញ

- ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញមានសមត្ថកិច្ចធានាការពារការគោរពរដ្ឋធម្មនុញ្ញ បកស្រាយរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងច្បាប់ ដែលរដ្ឋសភាបានអនុម័ត និងព្រឹទ្ធសភាបានពិនិត្យចប់សព្វគ្រប់ហើយ ក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃការត្រួតពិនិត្យ ធម្មនុញ្ញភាព ។

- ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញមានសិទ្ធិពិនិត្យ និងសំរេចអំពីករណី វិវាទកម្មទាក់ទងនឹងការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ដ្រ
និង ការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងសមាជិកព្រឹទ្ធសភា ។

- ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញពិនិត្យ និងសំរេចលើបណ្ដឹងតវ៉ា ការចុះបញ្ជីគណបក្សនយោបាយនៅក្រសួងមហាផ្ទៃ ។

- ការអនុម័តទាំងឡាយរបស់រដ្ឋសភា ដែលផ្ទុយនឹងគោលការណ៍រក្សាការពារឯករាជ្យ អធិបតេយ្យភាព បូរណភាពទឹកដី នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ហើយដែលនាំឱ្យប៉ះពាល់ដល់ឯកភាពនយោបាយ ឬការគ្រប់គ្រងរដ្ឋបាលរបស់ប្រទេសជាតិ នឹងត្រូវចាត់ទុកជាអាសាសូន្យ ។ ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញជាអង្គការតែមួយគត់ ដែលមានសមត្ថកិច្ចសំរេច ពីមោឃភាពនេះ ។

-ក្រោយពីច្បាប់ណាមួយត្រូវបានប្រកាសឱ្យប្រើ ប្រជារាស្ដ្រមានសិទ្ធិប្ដឹងអំពីអធម្មនុញ្ញភាព នៃច្បាប់ទៅក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញបាន តាមរយៈប្រធានរដ្ឋសភា ឬតំណាងរាស្ដ្រចំនួនមួយភាគដប់ ។

- បុគ្គលដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធក្នុងរឿងក្ដីណាមួយ ហើយរឿងក្ដីនោះឡើងដល់តុលាការ បុគ្គលនោះអាចលើកអំពីអធម្មនុញ្ញភាព នៃបទប្បញ្ញត្ដិណាមួយនៃច្បាប់ ឬសេចក្ដីសំរេចរបស់ស្ថាប័ននានា ដែលគេអះអាងថា ប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិសេរីភាពជាសារវន្ដណាមួយរបស់គេជូនតុលាការបាន ។

អ្នកមានសិទ្ធិដាក់សំណើ ឬបណ្ដឹងមកក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ

ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ្កទទួលពិនិត្យ ដោះស្រាយសំណើ ឬបណ្ដឹងជានិច្ចជាកាលតាមរយៈនៃការ ស្នើសុំពីខាងក្រៅមិនមែនក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញខ្លួនឯង ចាប់យកមកពិនិត្យវិនិច្ឆ័យ ដោយឯកឯងនោះទេ ។ អ្នកដែលមានសិទ្ធិក្នុងការធ្វើបណ្ដឹង ឬលើកសំណើត្រូវបានបែងចែកដោយឡែកៗ ទៅតាមប្រភេទ និងកម្មវត្ថុនៃបណ្ដឹង រឺសំនើដូចមានខាងក្រោម ៖

ក. អ្នកមានសិទ្ធិដាក់សំណើសុំពិនិត្យធម្មនុញ្ញភាពនៃច្បាប់ ការបកស្រាយរដ្ឋធម្មនុញ្ញនិងច្បាប់ និងបទបញ្ជាផ្ទៃក្នុងរបស់រដ្ឋសភា ឬ ព្រឹទ្ធសភា

ប្រភេទ កម្មវត្ថុនៃសំណើ	សមាសភាពអ្នកមានសិទ្ធិដាក់សំណើ
១. ពិនិត្យធម្មនុញ្ញ ជាអតិកាល (មុនពេលដែលច្បាប់ប្រកាសឱ្យប្រើ) ក. មិនដាច់ខាត - ច្បាប់ស្ដីពីការផ្ដល់សច្ចាប័នលើសន្ធិសញ្ញាអន្ដរជាតិ អនុសញ្ញាអន្ដរជាតិ - ច្បាប់ធម្មតា	- ព្រះមហាក្សត្រ - ប្រធានព្រឹទ្ធសភា - ប្រធានរដ្ឋសភា - នាយករដ្ឋមន្ដ្រី - តំណាងរាស្ដ្រ ចំនួន ១ ភាគ ១០ - សមាជិកព្រឹទ្ធសភា ចំនួន ១ ភាគ ៤
ខ. ជាដាច់ខាត - បទបញ្ជាផ្ទៃក្នុង វិសោធនកម្មបទបញ្ជាផ្ទៃក្នុងរបស់ព្រឹទ្ធសភា - បទបញ្ញាផ្ទៃក្នុង វិសោធនកម្មបទបញ្ញាផ្ទៃក្នុងរបស់រដ្ឋសភា - ព្រះរាជក្រមប្រកាសឱ្យប្រើច្បាប់រៀបចំអង្គការ	- ប្រធានព្រឺទ្ធសភា - ប្រធានរដ្ឋសភា - ប្រធានរដ្ឋសភា
២. ពិនិត្យធម្មនុញ្ញភាព ជាបច្ឆាកាល (ក្រោយពេលដែលច្បាប់ប្រកាសឱ្យប្រើ) - ព្រះរាជក្រម ក្រឹត្យ-ច្បាប់ដែលនៅជាធរមាន - បទបញ្ជាផ្ទៃក្នុងរបស់ព្រឹទ្ធសភា និង រដ្ឋសភា ៣. បកស្រាយ - រដ្ឋធម្មនុញ្ញ - ព្រះរាជក្រម ក្រឹត្យ-ច្បាប់ដែលនៅជាធរមាន - បទបញ្ជាផ្ទៃក្នុងព្រឹទ្ធសភា និង រដ្ឋសភា	- ព្រះមហាក្សត្រ - ប្រធានព្រឹទ្ធសភា - ប្រធានរដ្ឋសភា - នាយករដ្ឋមន្ដ្រី - តំណាងរាស្ដ្រ ចំនួន ១ ភាគ ១០ - សមាជិកព្រឹទ្ធសភា ចំនួន ១ ភាគ ៤ - តុលាការ - ប្រជារាស្ដ្រធ្វើសំណើ ប៉ុន្ដែពុំដោយផ្ទាល់ទេ ត្រូវឆ្លងតាមរយៈប្រធានព្រឹទ្ធសភា ប្រធានរដ្ឋសភា សមាជិកព្រឹទ្ធសភា ១ ភាគ ៤ តំណាងរាស្ដ្រ ១ ភាគ១០

ខ. អ្នកមានសិទ្ធិដាក់បណ្ដឹងតវ៉ាដែលទាក់ទងនឹងការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ដ្រ

ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញពិនិត្យនិងសំរេចលើបណ្ដឹងតវ៉ាពីសេចក្ដីសំរេចរបស់គណៈ កម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គជប)តែប៉ុណ្ណោះលើកលែងតែ ករណីប្ដឹងអំពីលទ្ធផលបណ្ដោះអាសន្ន ទើបបុគ្គលគណបក្សនយោបាយដែលឈរឈ្មោះ បោះឆ្នោតអាចដាក់បណ្ដឹងដោយផ្ទាល់មកក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញក្នុងរយៈពេល ៧២ម៉ោងបន្ទាប់ពីការប្រកាសលទ្ធផលបោះឆ្នោតបណ្ដោះអាសន្ន ក្នុងករណីដែលបណ្ដឹងនេះមិនបានដាក់ប្ដឹងទៅគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ។ ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញពិនិត្យ និង សំរេចលើបណ្ដឹងតវ៉ាការចុះបញ្ជីគណបក្សនយោបាយនៅក្រសួងមហាផ្ទៃ ។

ប្រភេទកម្មវត្ថុនៃបណ្ដឹង	សមាសភាពអ្នកមានសិទ្ធិដាក់បណ្ដឹង
១-ការចុះបញ្ជី គណបក្សនយោបាយនៅក្រសួងមហាផ្ទៃ	គណបក្សនយោបាយ នៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា(៥ថ្ងៃយ៉ាងយូរ បន្ទាប់ពីថ្ងៃទទួលលិខិតជូនដំណឹងបដិសេធ ពីក្រសួងមហាផ្ទៃ។ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ ពិនិត្យសំរេច ក្នុងរយៈពេល ៣០ថ្ងៃយ៉ាងយូរ បន្ទាប់ពីទទួលបណ្ដឹង)
២-ការតវ៉ាពីបេក្ខភាព បញ្ជីរាយនាមបេក្ខជន	សាមីខ្លួន សាមីគណបក្សនយោបាយ(៥ថ្ងៃយ៉ាងយូរ បន្ទាប់ពិថ្ងៃទទួល លិខិតជូនដំណឹងបដិសេធពី គជប។ ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញពិនិត្យសំរេច ក្នុងរយៈពេល១០ថ្ងៃ យ៉ាងយូរបន្ទាប់ពីទទួលបណ្ដឹង)
៣-ការសុំចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត - ការបាត់ឈ្មោះក្នុងបញ្ជីបោះឆ្នោត - ជំទាស់នឹងការចុះឈ្មោះក្នុងបញ្ជីបោះឆ្នោត - ការរក្សាទុកឈ្មោះក្នុងបញ្ជីបោះឆ្នោត	សាមីខ្លួនអ្នកតំណាងឱ្យសាមីខ្លួន (៥ថ្ងៃយ៉ាងយូរបន្ទាប់ពិថ្ងៃទទួលលិខិតជូនដំណឹងបដិសេធពី គជប។ ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញសំរេចក្នុងរយៈពេល ១០ថ្ងៃ យ៉ាងយូរបន្ទាប់ពីទទួលបណ្ដឹង)
៤-លទ្ធផលបណ្ដោះអាសន្ននៃការបោះឆ្នោត - បណ្ដឹងតវ៉ាដោយផ្ទាល់ ៧២ម៉ោងយ៉ាងយូរបន្ទាប់ពី ការប្រកាសលទ្ធផលបណ្ដោះអាសន្នរបស់ គជប - បណ្ដឹងជំទាស់នឹងសេចក្ដីសំរេចរបស់ គជប ៧២ម៉ោងយ៉ាងយូរបន្ទាប់ពីការជូនដំណឹងរបស់ គជប	គណបក្សនយោបាយដែលបានឈរឈ្មោះបោះឆ្នោត ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញពិនិត្យសំរេចក្នុងរយៈពេល ១០ថ្ងៃ ទៅ២០ ថ្ងៃ យ៉ាងយូរបន្ទាប់ពីទទួលបណ្ដឹង